Het waren moedige mannen die in de loop van de geschiedenis vanuit Europa de rest van de wereld ontdekten. Sommigen reisden duizenden kilometers over land naar het oosten, zoals Marco Polo en Ibn Battuta. De meesten voeren echter de wereldzeeën over op zoek naar nieuwe gebieden en werelddelen. Namen als Vasco da Gama, Marco Polo, Christoffel Columbus en James Cook blijven in ons geheugen gegrift. Hieronder een lijstje van 10 beroemde ontdekkingsreizigers die grote delen van de wereld in kaart hebben gebracht.
Inhoudsopgave
Pedro Alvares Cabral
De naam Pedro Alvares Cabral klinkt misschien wat minder bekend in de oren, maar deze Portugese ontdekkingsreiziger heeft een grote bijdrage geleverd aan de ontdekking van Zuid-Amerika. In het kielzog van Columbus vertrok Cabral in opdracht van de Portugese kroon met een vloot van 13 schepen in zuidwestelijke richting naar India. Op 22 april 1500 stuitte Cabral min of meer toevallig op land: het tegenwoordige Brazilië. De bemanning maakte op vreedzame wijze contact met de plaatselijke Tupi-indianen. Brazilië zou tot 1822 een Portugese kolonie blijven.
Na enkele weken vervolgde de vloot van Cabral de oorspronkelijk geplande reis naar India via een route die om Kaap de Goede Hoop heen voer. Tijdens de tocht ging meer dan de helft van zijn schepen verloren. Cabral bereikte India uiteindelijk op 13 september 1500. De Portugese koning was echter niet tevreden met het resultaat van de expeditie vanwege het grote verlies aan schepen, en Cabral zou nooit meer een expeditie leiden. In het huidige Brazilië wordt hij echter als een nationale held vereerd.
Ferdinand Magellaan
Ferdinand Magellaan was van Portugese afkomst maar ging later voor de Spaanse kroon werken. In opdracht van de koning van Spanje zocht hij een westelijke route om naar de Molukken te varen, waarmee Spanje een winstgevende specerijenhandel wilde opzetten. Met een vloot van vijf schepen vertrok Magellaan op 20 september 1519 in westelijke richting. Hij stak eerst de Atlantische Oceaan over en voer een heel stuk zuidelijk langs de kust van Zuid-Amerika. Tussen Vuurland en het Zuid-Amerikaanse vasteland vond hij een doorgang naar de Stille Oceaan, die later naar hem de Straat Magellaan werd genoemd.
De vloot voer verder in westelijke richting en stak de Stille Oceaan over richting de Filipijnen. Daar werd Magellaan op 27 april 1521 gedood op het strand van het eiland Mactan tijdens een schermutseling met de inheemse bevolking. Zijn bemanningsleden vervolgden de tocht, bereikten de Molukken en zetten via Afrika koers naar Europa. Uiteindelijk bereikte in 1522 slechts één van de vijf schepen het thuisland Spanje. Deze expeditie was de eerste waarbij een volledige reis om de wereld werd gemaakt.
James Cook
James Cook is een van de bekendste Britse ontdekkingsreizigers. Cook had al vele jaren zijn kennis van cartografie en navigatie bewezen tijdens zijn dienst in de Royal Navy. In 1768 vertrok hij op expeditie met het schip Endeavour. Tijdens deze eerste tocht bracht hij de kusten van Nieuw-Zeeland en het oosten van Australië in kaart.
Tijdens zijn tweede expeditie (1772 – 1775) naderde hij het tegenwoordige Antarctica en deed ook onder meer de eilanden Tahiti, Paaseiland en Tonga aan. Zijn derde ontdekkingsreis (1776 – 1780) bracht hem naar Hawaï, de kust van Noord-Amerika en de Beringstraat. Langs de Siberische kust voer hij terug naar het zuiden en bereikte opnieuw Hawaï, waar hij op het eiland Maui werd gedood door inboorlingen. De rest van zijn bemanning keerde in 1780 terug naar Engeland.
Op al zijn reizen had Cook tekenaars, biologen en andere wetenschapsmensen aan boord. Zijn expedities leverden een schat aan tekeningen en beschrijvingen op, niet alleen van de ontdekte gebieden, maar ook van exotische dieren en planten.
John Cabot
Zijn werkelijke naam was Giovanni Caboto, maar deze Venetiaanse ontdekkingsreiziger is beter bekend onder zijn Engelse naam John Cabot. Na de “ontdekking van Amerika” door Columbus in 1492, speelde Cabot met het idee om zelf de Nieuwe Wereld te gaan verkennen en gebieden in bezit te nemen. Hij legde zijn plannen voor aan de Engelse koning Hendrik VII, die zijn expeditie sponsorde. Cabot vertrok in mei 1497 met één schip, de Matthew, vanuit Bristol naar Noord-Amerika. Op 24 juni 1497 bereikte hij land, waarschijnlijk de kust van het huidige Newfoundland, Labrador of Cape Breton Island (tegenwoordig Canadees grondgebied).
Toen hij op 6 augustus 1497 terug in Bristol arriveerde, was de Engelse koning zodanig onder de indruk dat hij instemde met een tweede expeditie. John Cabot vertrok op 3 februari 1498 met vijf schepen opnieuw richting Noord-Amerika. Eén schip werd beschadigd tijdens een storm en ging voor anker bij de kust van Ierland. Van de rest van de vloot heeft niemand ooit nog iets gehoord. Recent onderzoek zou erop wijzen dat de overige vier schepen hun doel toch hebben bereikt en dat de bemanning zelfs de eerste katholieke kerk in Noord-Amerika heeft gebouwd.
Marco Polo
Marco Polo (1254-1324) was een Venetiaanse ontdekkingsreiziger ‘avant la lettre’. Gedurende 24 jaar van zijn leven, van 1271 tot 1295, reisde hij naar gebieden in het Verre Oosten die toen in de westerse wereld volledig onbekend waren. Hij bezocht landen als India, Perzië en China. Marco Polo verbleef niet minder dan 17 jaar in China en ondernam in opdracht van de Mongoolse leider Koeblai Khan diverse expedities in Azië. Hij bezocht onder meer Tibet en Birma. Na 17 jaar keerde hij terug naar Venetië, waar hij zijn avonturen beschreef in zijn boek ‘Il Milione’.
Marco Polo schreef onder meer over de pracht en praal aan het Mongoolse hof, het gebruik van steenkool als brandstof in China en het bestaan van de eilandengroep Japan. Dit boek had een grote invloed op het beeld dat men had over het Verre Oosten in de toenmalige westerse wereld.
Ibn Battuta
Ook Marokko bracht een groot ontdekkingsreiziger voort: Ibn Battuta (1304 – 1368). Hij bezocht een groot deel van de islamitische wereld in de loop van de 14e eeuw. De hoofdbestemming van zijn eerste reis was de heilige stad Mekka, maar Battuta maakte van de gelegenheid gebruik om ook Egypte, Irak en Iran aan te doen. Zijn volgende expedities brachten hem onder meer naar de Oost-Afrikaanse kust, Centraal-Azië, India en China. Tijdens zijn laatste expeditie trok hij naar West-Afrika.
Meer dan 120.000 kilometer legde hij af in zijn leven. Zijn ervaringen schreef hij netjes neer in een omvangrijk reisverslag, ‘Rihla’ genoemd.
Vasco da Gama
Vasco da Gama was een doortastende man. Hij was de eerste die India bereikte via een route om het Afrikaanse continent. Op 8 juli 1497 vertrok een vloot van drie schepen onder leiding van da Gama uit de haven van Lissabon. Het werd een reis van bijna 10.000 kilometer richting India, iets wat in die tijd voor vrijwel onmogelijk werd gehouden. De expeditie kreeg te maken met stormen, scheurbuik onder de bemanning en vijandelijke inboorlingen.
Af en toe was da Gama genoodzaakt om de kanonnen van zijn schepen af te vuren of om inboorlingen te gijzelen. De vloot bereikte India op 20 mei 1498. De terugtocht verliep ook niet zonder problemen: bijna de helft van de bemanning kwam om het leven door scheurbuik, en Vasco da Gama was gedwongen om een van zijn drie schepen te verbranden. Da Gama kwam in september 1499 terug in Lissabon aan.
Da Gama leidde nog een tweede expeditie naar India in 1502. Deze reis was bedoeld als een strafexpeditie tegen de Indiase stad Calicut, die hij gedurende twee dagen met kanonvuur bestookte. Da Gama was berucht om zijn wreedheid, maar werd tegelijk ook gevierd als een man die van Portugal een machtig land maakte.
Christopher Columbus
Christopher Columbus was van Genuaanse afkomst, maar stelde zijn talenten als ontdekkingsreiziger en zeevaarder ten dienste van Spanje. In opdracht van de Spaanse koning vertrok hij in 1492 in westelijke richting de Atlantische Oceaan over, waar hij stuitte op het Amerikaanse continent. De exacte locatie waar Columbus aan land kwam, is niet bepaald, maar waarschijnlijk was het een van de eilanden van de Bahama’s.
Hij zou na deze historische ontdekkingsreis nog drie andere reizen naar Amerika maken, maar bleef er steeds van overtuigd dat hij India had bereikt.
Amerigo Vespucci
De uit Florence afkomstige Amerigo Vespucci was eerst bankier en diplomaat, vooraleer hij ontdekkingsreiziger werd. In opdracht van de Spaanse koning ondernam hij een expeditie naar Zuid-Amerika (1499-1500), waarbij hij de oostelijke kust verkende. Nadien ondernam hij nog een tweetal ontdekkingsreizen in opdracht van Portugal, eveneens naar de kust van Zuid-Amerika.
Vespucci beweerde zelf dat hij vier ontdekkingsreizen had geleid, maar dit wordt door historici in twijfel getrokken. De eerste reis die hij heeft beschreven, is waarschijnlijk verzonnen. Het Amerikaanse continent werd naar hem genoemd.
Leif Eriksson
Hoewel in vrijwel alle geschiedenisboekjes staat dat Christoffel Columbus Amerika ontdekte in 1492, gaat deze eer waarschijnlijk naar Leif Eriksson. Dit was een IJslandse ontdekkingsreiziger die vermoedelijk al vijf eeuwen voor Columbus voet aan wal zette op het Amerikaanse continent. De plaats waar dat gebeurde is niet precies bekend, maar lag mogelijk op het eiland Newfoundland of op de kust van Labrador in Canada. De ontdekking van Amerika vond dus waarschijnlijk plaats in het begin van de 11e eeuw, en niet in 1492 zoals meestal wordt beweerd.
Vrouwelijke ontdekkingsreizigers
Uiteraard zijn er ook veel dappere en avontuurlijke vrouwen belangrijk geweest in de geschiedenis. Helaas hadden ze vroeger minder mogelijkheden, en ze zijn dan ook in kleinere aantallen en minder bekend. Niettemin hebben we in het verleden al een uitgebreide top 10 geschreven over vrouwelijke ontdekkingsreizigers en avonturiers, zeker de moeite waard om te lezen!
